Gwiriwch a allwch dalu llai ar eich biliau dŵr

Gallech gael help os nad oes gennych incwm neu os yw eich incwm yn isel – neu eich bod yn cael budd-daliadau. Efallai y gallwch: 

• talu llai am y dŵr rydych yn ei ddefnyddio

• gwneud cais i’ch cwmni dŵr am gyfradd ratach – gelwir y rhain weithiau yn ‘dariffau cymdeithasol’

• cael eich cyflenwr dŵr i gyfyngu’r swm rydych yn gorfod ei dalu am ddŵr bob blwyddyn

Gallai fod yn werth cael mesurydd dŵr hefyd os nad oes gennych un yn barod.

Pwysig

Os na allwch dalu eich bil

Ni all y cwmni dŵr dorri eich dŵr i ffwrdd, ond dylech siarad â nhw cyn gynted ag y gallwch. Os na fyddwch yn talu neu’n cytuno sut y byddwch yn ad-dalu’r hyn sy’n ddyledus gennych, gallant fynd â chi i’r llys neu gymryd arian o’ch budd-daliadau. 

Gwirio beth i’w wneud os na allwch dalu eich bil dŵr.

Gwirio a allwch gael tariff cymdeithasol

Mae gan bob cwmni dŵr ei reolau ei hun ynghylch pwy all gael eu tariff cymdeithasol. Er enghraifft, gallai ddibynnu ar ba fudd-daliadau a gewch.

Dim ond os mai chi yw deiliad y prif gyfrif a enwir ar eich contract dŵr y gallwch wneud cais.

Gwiriwch a allwch gael tariff cymdeithasol eich cwmni dŵr ar wefan Cyngor Defnyddwyr Cymru (CCW). Mae’r Cyngor yn sefydliad annibynnol sy’n rhoi cyngor am ddim i bobl sy’n cael problemau gyda’u cyflenwr dŵr.

Gallwch hefyd ffonio'ch cyflenwr dŵr a gofyn iddynt pa dariffau y maent yn eu cynnig. Dywedwch wrthyn nhw am eich sefyllfa - er enghraifft:

• rydych yn cael unrhyw fudd-daliadau

• rydych yn cael anhawster i dalu eich biliau dŵr

Gwiriwch a allwch leihau’r swm rydych yn gorfod ei dalu

Efallai y gallwch gael eich cwmni dŵr i gyfyngu ar y swm y mae'n rhaid i chi ei dalu. Mae hyn yn golygu na fyddwch yn talu mwy na swm penodol bob blwyddyn. Gelwir hyn yn ‘gynllun WaterSure Cymru’.

I wneud cais am gynllun WaterSure Cymru mae'n rhaid i chi gael mesurydd dŵr a’ch bod yn derbyn budd-daliadau penodol, fel Credyd Cynhwysol.

Hefyd, rhaid i un o'r canlynol fod yn berthnasol: 

• rydych yn byw gyda 3 neu fwy o blant o dan 19 oed

• mae gennych chi neu rywun sy’n byw gyda chi gyflwr iechyd sy’n golygu eu bod yn defnyddio llawer o ddŵr, er enghraifft mae angen defnyddio’r gawod yn aml

Gwiriwch a allwch wneud cais am gynllun WaterSure Cymru.

Os nad oes gan eich aelwyd unrhyw incwm neu incwm isel 

Efallai y gallwch gael tariff rhatach gan eich cwmni dŵr. Bydd enw’r tariff hwn yn dibynnu ar ba gyflenwr dŵr sydd gennych.

Gwirio ffyrdd i ddefnyddio llai o ddŵr

Gallwch gael awgrymiadau ar ddefnyddio llai o ddŵr yn eich bywyd bob dydd ar wefan Cyngor Defnyddwyr Cymru. Mae’r Cyngor yn sefydliad annibynnol sy’n rhoi cyngor am ddim i bobl sy’n cael problemau gyda’u cyflenwr dŵr.

Gwiriwch a ddylech gael mesurydd dŵr

Gall cael mesurydd dŵr wedi’i osod eich helpu i:

• cadw golwg ar faint o ddŵr rydych yn ei ddefnyddio

• arbed arian oherwydd byddwch ond yn talu am y dŵr rydych yn ei ddefnyddio

Os ydych chi'n defnyddio llawer o ddŵr, efallai na fydd cael mesurydd dŵr yn arbed arian i chi. Er enghraifft, efallai na fydd yn arbed arian i chi os ydych yn byw mewn aelwyd mawr.

Gallwch ddefnyddio cyfrifiannell defnydd dŵr i'ch helpu i gyfrifo a all mesurydd dŵr arbed arian i chi. Gallwch chi defnyddio’r gyfrifiannell ar wefan Cyngor Defnyddwyr Cymru. 

Gallai fod gan eich cwmni dŵr gyfrifiannell ar eu gwefan hefyd.

Pe baech yn arbed arian gyda mesurydd dŵr, gofynnwch i'ch cwmni dŵr osod un. Dylech ddod o hyd i fanylion cyswllt eich cwmni dŵr ar eich bil.

Os na all eich cwmni dŵr roi mesurydd dŵr i chi

Mae’n rhaid i’ch cwmni dŵr gynnig cyfradd arall i chi ar gyfer eich biliau dŵr yn lle hynny, sef ‘tâl a aseswyd’.

Bydd eich cwmni dŵr yn gofyn cwestiynau i chi am faint o ddŵr rydych chi'n ei ddefnyddio ac am eich cartref. Gallai hyn gynnwys faint o ystafelloedd gwely sydd gennych a nifer y bobl sy'n byw yn eich cartref.

Dylai eich cwmni dŵr roi manylion i chi ynglŷn â faint fyddwch chi’n ei dalu ar y gyfradd tâl a aseswyd er mwyn i chi allu ei gymharu â’r hyn rydych chi’n ei dalu ar hyn o bryd.

Os ydych yn cael trafferth gyda chostau byw

Os ydych chi’n cael trafferth gydag arian, mae yna bethau y gallwch eu gwneud i arbed ar eich costau byw arferol. Gwiriwch beth i’w wneud os bydd angen help arnoch gyda chostau byw.

Os ydych yn cael trafferth i dalu eich biliau, gallwch gael cymorth. Dysgwch fwy am gael help gyda’ch biliau.

Gallwch hefyd gael help gyda dyled.

Os ydych yn cael trafferth i dalu am fwyd, dysgwch sut i gael help gan fanc bwyd.

Os yw pethau'n anodd i chi

Mae eich iechyd meddwl yr un mor bwysig â'ch iechyd corfforol. Dylech siarad â'ch meddyg teulu os yw eich problemau ariannol yn effeithio ar eich iechyd meddwl.

Gallwch ganfod ffyrdd eraill o gael cymorth gyda’ch iechyd meddwl ar wefan Mind.

Os ydych eisiau siarad gyda rhywun

Gallwch siarad â gwirfoddolwr hyfforddedig mewn sefydliadau fel Y Samariaid neu Shout.

Y Samariaid

Llinell gymorth: 116 123 (dydd Llun i ddydd Sul unrhyw amser)

Llinell Gymraeg: 0808 164 0123 (dydd Llun i ddydd Sul 7pm i 11pm)

Mae galwadau i’r Samariaid am ddim.

Gallwch ganfod ffyrdd eraill i gysylltu â’r Samariaid ar eu gwefan.

Shout

Gallwch hefyd ysgrifennu neges destun 'SHOUT' i 85258 i ddechrau sgwrs gyda gwirfoddolwr hyfforddedig Shout. Mae negeseuon testun am ddim, yn ddienw ac yn gyfrinachol o unrhyw le yn y DU.

Os ydych yn credu bod argyfwng

Os ydych chi’n credu bod eich bywyd chi neu fywyd rhywun arall mewn perygl, dylech ffonio 999 neu fynd i’r adran damweiniau ac achosion brys os allwch chi.

Gallwch hefyd ganfod rhestr o wasanaethau iechyd meddwl brys ar wefan Mind.